Społeczność polskiej Wikipedii
September 25th, 2007
co-creation, polskie web 2.0, user contributed value
Autor: Agnieszka Kwiecień – Sekretarz Stowarzyszenia Wikimedia Polska.
W drugim artykule z cyklu Polska Wikipedia Agnieszka przedstawi społeczność wikipedystów, statystyki dotyczące ich aktywności oraz typy charakterologiczne krystalizujące się w ramach prac nad encyklopedią.
Społeczność powstająca wokół internetowych projektów otwartej treści funkcjonuje przeważnie w oparciu o stosunki nieformalne. W miarę przybywania członków społeczności, pojawiają się nowe metody współpracy, ale także kolejne regulaminy, zestawy zasad i zaleceń. Można w tym procesie przemian dostrzec podobieństwo do społeczności organizujących się i działających w rzeczywistym świecie. Społeczność internetową odróżnia jednak kilka aspektów, które wynikają z jej specyficznej, wirtualnej natury. Rozwój i dojrzewanie społeczności następuje w połączeniu ze zmianami technologii i rozwiązań programowych. Adaptowane techniki programowe mogą powstawać niezależnie lub w odpowiedzi na potrzeby tej społeczności. Duży wpływ na kierunek zmian mają także negatywne zjawiska zachodzące w otwartych projektach. Mogą one doprowadzić do „śmierci” projektu albo przyczynić się do jego ewolucyjnej zmiany.
Z ustawicznym powiększaniem liczby artykułów Wikipedii i tworzącej je społeczności wiążą się określone zjawiska i problemy. Działania społeczności projektów będących w fazie uruchamiania i początkowego funkcjonowania opierają się głównie o nieformalne kontakty, krótkie dyskusje oraz decyzje podejmowane na zasadzie konsensusu przez niewielkie grono najbardziej zaangażowanych uczestników. Jedną z najczęściej stosowanych reguł jest reguła zdrowego rozsądku. Do komunikacji wystarczają istniejące w serwisie strony dyskusji i lista dyskusyjna. Większość ustaleń podejmuje się na liście lub dedykowanym, otwartym kanale IRC (np. kanał polskiej Wikipedii: #wikipedia-pl znajdujący się w sieci freenode). Nowym uczestnikom łatwiej odnaleźć się w niewielkiej społeczności, gdzie panują stosunki koleżeńskie, jest niewiele reguł, które trzeba na wstępie przyswoić. Jednak mała społeczność to także mało rąk do pracy, co jest istotnym ograniczeniem w obliczu ogromu wiedzy do opisania.
W miarę wzrostu liczby uczestników społeczność projektu stopniowo buduje bardziej formalne mechanizmy współpracy, czego przejawem są spisane regulaminy, zasady i zalecenia. Dużej liczbie uczestników trudniej osiągnąć konsensus, pojawia się wiele punktów widzenia na tę samą sprawę, więc potrzebne są określone zasady podejmowania decyzji. Częściej także dochodzi do sporów, a społeczność oczekuje jasnych reguł ich rozstrzygania. Nadal stosuje się regułę zdrowego rozsądku, jednak częściej sięga do spisanych zaleceń, gdyż daje to większą pewność, że określone działania zostaną przez społeczność zaakceptowane. Jeżeli w kwestii spornej nie udaje się osiągnąć porozumienia przeprowadzane jest głosowanie, czasem poprzedzone sondażem. Chociaż w rozstrzyganiu sporów pomagają inni uczestnicy projektu, to część konfliktów prowadzi do długich dyskusji. Ostatnio powołany został Komitet Arbitrażowy do rozstrzygania sporów, których nie udało się rozstrzygnąć innymi metodami, przy czym decyzje komitetu mają być ostateczne i wiążące dla wszystkich stron konfliktu. W takich warunkach podnosi się próg wejścia do projektu, gdyż już na wstępie trzeba zapoznać się z tym co wolno, czego nie wolno, jakie są konsekwencje nieprzestrzegania szeregu reguł. Pod koniec 2006 roku dostrzeżono, że w polskiej Wikipedii funkcjonuje już wiele tego typu regulaminów i podjęty został wysiłek ich zebrania, usystematyzowania i ujednolicenia. W efekcie nowi użytkownicy otrzymali poradnik, który pomaga im przejść przez ten pierwszy etap zaznajamiania się z regułami działania w projekcie. Po prawie rocznym funkcjonowaniu na niedawnym spotkaniu wikipedystów w Częstochowie GDJ, postulowano, że system ten jest jeszcze niedoskonały i wymaga dalszych ulepszeń. W efekcie prowadzonych tam dyskusji można się spodziewać kolejnych inicjatyw w zakresie doskonalenia systemu pomocy. Rodzi to jednak pytania, np. jak dużo czasu trzeba poświęcać na działania około projektowe, niezwiązane bezpośrednio z dodawaniem treści encyklopedycznych i czy dalszy wzrost społeczności nie doprowadzi do jej podziałów.
Rosnąca popularność Wikipedii, w tym także wersji polskojęzycznej, przyciąga nowych uczestników. Na polskiej Wikipedii rejestruje się ok. 300-400 nowych uczestników na miesiąc (liczone są tu konta, z których wykonano min. 10 edycji). Niektórzy pozostają tylko przez chwilę, inni angażują się aktywnie w rozwój encyklopedii pisząc i uzupełniając hasła. Aktywną grupę stanowi ok. 2 tys. uczestników, którzy edytują hasła przynajmniej 5 razy w miesiącu. Najbardziej aktywnych jest ok. 370 uczestników, edytujących hasła przynajmniej 100 razy w miesiącu.
Struktura wiekowa społeczności jest trudna do ustalenia, ze względu na wirtualny charakter uczestnictwa. Można posłużyć się tylko deklarowanym wiekiem podawanym przez część społeczności. Zgodnie ze stanem z kwietnia 2007 wiek wikipedystów rozciąga się od 10 do 71 lat, w tym najliczniejszą, bo liczącą aż 50% grupę stanowią uczestnicy w wieku 18-27 lat, kolejne grupy 28-37 lat i 14-17 lat liczą po 20%. Pozostałe 10% to uczestnicy poniżej 14 i powyżej 37 roku życia. Trzeba przy tym pamiętać, że przedstawiona struktura wiekowa będzie się z czasem zmieniać. Przy założeniu, że obecni uczestnicy pozostaną w projekcie, a najwięcej z nich jest teraz wieku odpowiadającym okresowi studiów, prawdopodobnie grupa powyżej 27 lat stanie się liczniejsza.
Z deklarowanego przez uczestników wykształcenia wynika, że zakres obejmuje całe spektrum: począwszy od szkoły podstawowej a skończywszy na profesorze belwederskim. Najliczniejszą grupę, co wynika pośrednio ze struktury wiekowej, stanowią absolwenci studiów magisterskich i studenci, następnie uczniowie liceów, gimnazjów i doktorzy.
W społeczności funkcjonują różne typy osobowości, wnoszące pozytywny lub negatywny wkład w projekt. Uczestnicy budują swój wizerunek i zdobywają zaufanie innych poprzez wkład jaki wnoszą w rozwój projektu. Ważny jest przy tym zakres posiadanej wiedzy oraz sposób działania i umiejętność współtworzenia treści w zespole. Uczestnicy projektu opisują czasem swój „gatunek”, w żartobliwy sposób nazywając się ”Homo vicipaedicus”.
Można wyróżnić kilka najczęściej obserwowanych typów osobowości wikipedystów:
- Mrówki – cierpliwie, krok po kroku rozbudowują istniejące i piszą nowe hasła, skupieni na podstawowym zadaniu projektu, jakim jest tworzenie encyklopedii.
- Kultywatorzy społeczności – dbają o dobre relacje między uczestnikami, pracują nad zapewnieniem warunków sprzyjających współpracy i wzajemnej pomocy.
- Policjanci, tropiciele wandalizmu – nastawieni na dbanie o jakość treści i egzekwujący przestrzeganie reguł.
- Organizatorzy – potrafią zorganizować grupę uczestników w celu zrealizowania konkretnego zadania.
- Sprzątacze – dbają o porządek w artykułach, ujednolicają formatowanie, gdy trzeba usuwają niepożądane treści.
- Szukający konfliktu – najczęściej w poczuciu misji lub obronie idei za wszelką cenę próbują dowieść swoich racji, prędzej czy później popadają w konflikty i odchodzą z projektu.
- Wandale – nastawieni na usuwanie lub fałszowanie treści.
- Trolle – celowo wywołujący długie, bezsensowne spory w społeczności, nie potrafiący zaprzestać dyskusji.
Najbardziej pożądani są oczywiście uczestnicy wnoszący pozytywny wkład. Jednak na negatywnych przypadkach wiele można się nauczyć.
Ważną rolę w zacieśnianiu więzów w społeczności odgrywają spotkania w „realu”. Już od kilku lat odbywają się dwa cykliczne spotkania w roku, jedno w maju drugie w grudniu. Poza tym odbywają się także spotkania lokalne, np. wikipedystów z Poznania, czy Wrocławia. Okazuje się, że taki kontakt oko w oko łagodzi obyczaje i pozwala wirtualnym znajomościom nabrać bardziej „ludzkiego” charakteru. Wynikają z tych spotkań np. wspólne inicjatywy czy wycieczki w celu pozyskania materiałów do kolejnych artykułów.
Spotkanie wikipedystów w grudniu 2006. Autor: Przykuta, oryginalne zdjęcie, Licencja CC-BY-SA
Uczestnicy swoją pozytywną działalnością zyskują sobie zaufanie innych członków społeczności i tym samym w pełniejszy sposób mogą brać udział w jej życiu. Na przykład w głosowaniach mogą najczęściej brać udział tylko zalogowani użytkownicy, którzy wykonali minimum 100 edycji. Czasem dodaje się także warunki czasowe, czyli np. minimum jeden miesiąc od założenia konta. Po dłuższym udziale w projekcie (przynajmniej 3 miesiące) i osiągnięciu 1000 edycji można starać się o nadanie statusu administratora, co daje możliwość np. usuwania stron i blokowania innych użytkowników. Jak można przeczytać w artykule dotyczącym przyznawania uprawnień
Status administratora przyznawany jest znanym i cenionym członkom społeczności, zaznajomionym ze sposobem działania Wikipedii i zasadami na niej obowiązującymi oraz cieszącym się zaufaniem wikipedystów.
Wszystkie edycje wikipedysty są dostępne na stronie pokazującej jego wkład, natomiast statystyki edycji (o ile dany użytkownik wyraził na to wcześniej zgodę) można zobaczyć także w postaci wykresów. Statystyki to jednak nie wszystko, dlatego warto zaznaczyć, że ponieważ edycja edycji nierówna, więc oceniając wkład danego użytkownika trzeba przyjrzeć się także jaki jest charakter tych prac. Potrzebni są zarówno uczestnicy piszący duże fragmenty tekstu, jak i poprawiający literówki czy interpunkcję.
Zobacz też: Pierwsza część serii artykułów o Wikipedii.
4 Responses
-
-
Zbieżność nazwisk przypadkowa?
-
Agnieszka Kwiecień September 26, 2007 at 7:02
@Marcin – tak, wiemy od wczoraj, telefony się rozdzwoniły i Stowarzyszenie przygotowuje w tej sprawie oświadczenie, więc nie będę uprzedzać faktów.
@Malin – już kiedyś na tym blogu opowiadałam się z koneksji rodzinnych :). Tak się składa, że zbieżność jest nieprzypadkowa, chociaż pola działania nieco odmienne, co czasem prowadzi do ciekawych sporów światopoglądowych.
-
[…] Web 2.0 Przegląd i analiza trendów rozwoju internetu w Polsce i na świecie. « Społeczność polskiej Wikipedii […]
a wikipedyści wiedzą, że się na wikipedię IPN powołuje? http://netto.blox.pl/2007/09/ipn-20.html